Od 1 stycznia 2017 roku zaczęły obowiązywać zmiany w Kodeksie spółek handlowych, wprowadzone ustawą z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców. Prześledźmy, jakie nowe regulacje wprowadził ustawodawca. Zgodnie z uzasadnieniem projektu tej ustawy zmiany w swoim zamierzeniu miały „stanowić element pakietu ułatwień dla przedsiębiorców „100 zmian dla firm”, będącego I etapem realizacji Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”. Przedmiotowe zmiany mają raczej charakter doprecyzowujący; odnoszą się do następujących kwestii: 1) W celu zwiększenia transparentności zarządzania spółkami kapitałowymi dokonano uzupełnienia zapisu art. 209 i 377 Kodeksu spółek handlowych (KSH). W razie konfliktu interesów, rozumianego jako sprzeczność interesów spółki z interesami członka zarządu, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek zarządu powinien ujawnić sprzeczność interesów i wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw oraz może żądać zaznaczenia tego w protokole. Dotychczasowy redakcja tego przepisu była taka, że członek zarządu był zobowiązany wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw i mógł żądać zaznaczenia tego w protokole. Według aktualnego stanu prawnego musi on dodatkowo taką sprzeczność „ujawnić”, przy czym nie jest jednak jasne, w jakim trybie i w jaki sposób, w tym wobec jakiego organu spółki (wydaje się, że wobec zarządu), obowiązek ten powinien być przez członka zarządu wykonany. 2) Przedmiotowe zmiany odnoszą się także do wykonywania praw korporacyjnych przez wspólników mniejszościowych, a konkretniej dotyczą zasad żądania przez wspólnika mniejszościowego zwołania zgromadzenia wspólników spółki i umieszczenia w jego porządku obrad określonych spraw. Zgodnie z nimi wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą: a) żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i b) umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia wspólników, w odniesieniu do którego składają żądanie jego zwołania. Oba te żądania mogą zostać złożone kumulatywnie – to nowość. Żądanie takie należy złożyć na piśmie zarządowi najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem zgromadzenia wspólników. 3) Kolejna zmiana dotyczy żądania umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników. Ta regulacja dotyczy sytuacji, w której taki wspólnik mniejszościowy nie inicjuje samego zwołania zgromadzenia wspólników, ono jest zwoływane przez właściwy organ a jedynie żąda dodania określonych spraw do porządku obrad. Sytuacji tej dotyczy nowododany przepis art. 236 § 11 KSH. Zgodnie z nim „wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dwudziestą kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników. Żądanie takie należy złożyć na piśmie zarządowi najpóźniej na trzy tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. Zarząd wprowadza sprawy objęte żądaniem wspólników do porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników”. Wprowadzonym przepisem: obniżono minimalny ustawowy próg uprawniający do żądania umieszczenia określonych spraw w porządku obrad zgromadzenia wspólników z 1/10 (taki do tej pory występował w art. 236 § 1 KSH) do 1/20 kapitału zakładowego; wprowadzono wspólnikom mniejszościowym termin na zgłoszenie żądania przez nich – ma to nastąpić najdalej na trzy tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. Zwrócić należy uwagę, iż z uwagi na ten termin może okazać się, że żądanie uzupełnienia może wprowadzono obowiązek (!) dla zarządu do wprowadzenia zaproponowanych spraw do porządku obrad zgromadzenia i poinformowania o tym wspólników w trybie właściwym dla zwołania zgromadzenia. Przepisy te mają charakter semiimperatywny, co oznacza, że umowa spółki może przyznać takie uprawnienia wspólnikom reprezentującym niższy udział w kapitale zakładowym. Polecamy: Sprzedaż nieruchomości firmowej - rozliczenie podatkowe i ewidencja 4) Kolejna zmiana polega na uzupełnieniu i doprecyzowaniu art. 237 KSH poprzez zapisanie wprost, że w wypadku gdy zarząd nie zwoła na żądanie wspólnika nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników lub tez nie umieści takiej sprawy w porządku obrad, wspólnik może wystąpić do sądu o upoważnienie do zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólnika lub wspólników występujących z żądaniem. Sąd wyznacza przewodniczącego tego zgromadzenia. 5) Kolejna zmiana jest związana z tym, jakie elementy obligatoryjnie zawierać powinien dokument akcji. Do 1 stycznia 2017 roku jednym z obligatoryjnych składników dokumentu akcji była pieczęć spółki oraz podpis zarządu. Od 1 stycznia nie ma wymogu opatrzenia dokumentu akcyjnego pieczęcią spółki. Powodem wyeliminowania tego wymogu było to, że „w ocenie projektodawcy opatrzenie dokumentu pieczęcią nie powoduje współcześnie podniesienia jego wiarygodności wobec powszechnej dostępności uzyskania pieczęci o dowolnej treści”. Pamiętać należy, że brak obligatoryjnego elementu – np. takiego jakim do dnia 1 stycznia 2017 roku była pieczęć spółki – rodzi skutek w postaci nieważności dokumentu. Zobacz także: Moja firma 6) Dalsza zmiana odnosi się do sposobu ustalania dnia dywidendy w przypadku, gdy nie zostanie on ustalony w uchwale o podziale dywidendy. Zgodnie z uzasadnieniem „proponowana zmiana ma na celu nadanie wskazanej normie rangi ustawowej i tym samym wzmocnienie ochrony akcjonariuszy mniejszościowych spółek publicznych”. Zgodnie z tą zmianą dzień dywidendy w spółce publicznej może być wyznaczony na dzień przypadający nie wcześniej niż 5 dni po dniu powzięcia uchwały o ustaleniu dnia dywidendy. 7) Ostatnia zmiana dotyczy kwestii przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową. Zmiana ta usuwa automatyzm pomiędzy nabyciem osobowości prawnej przez spółkę powstającą w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy i wykreśleniem przekształcanego przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dotychczas obowiązujący przepis stanowił, że właściwy organ ewidencyjny z urzędu wykreśla przedsiębiorcę przekształcanego z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Oznaczało to, że warunkiem zaistnienia spółki kapitałowej w obrocie było równoczesne wykreślenie jednoosobowej działalności gospodarczej z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Aktualnie, jak się wydaje dopuszczalne będzie dalsze istnienie przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą jako osoba fizyczna, z zastrzeżeniem oczywiście, że przedsiębiorca taki pozostawi w ramach działalności inny zespół składników materialnych i niematerialnych niż nabyty przez powstałą w wyniku przekształcenia spółkę kapitałową. W dotychczasowym stanie prawnym sąd rejestrowy z mocy art. 5841 § 2 KSH miał obowiązek przesłać niezwłocznie właściwemu organowi ewidencyjnemu „papierowy” odpis postanowienia o wpisie do rejestru przedsiębiorców jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej wskutek przekształcenia. Praktyka wyglądała różnie. Aktualnie regulację tą wykreślono, gdyż pozostawała ona sprzeczna z obowiązkiem wynikającym z art. 31 ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z ostatnim zapisem Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego zgłasza niezwłocznie do CEIDG za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie internetowej CEIDG, nie później niż w terminie 7 dni roboczych od dnia dokonania wpisu do rejestru przedsiębiorców jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej wskutek przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną. Zmianę więc ocenić należy w tym zakresie pozytywnie. 8) Ostatnia zmiana dotyczyła dodania zapisów dotyczących prokury łącznej niewłaściwej, jednak to jest zagadnienie na tyle obszerne, że będzie stanowiło przedmiot odrębnego artykułu. Zmiany jak wskazałam powyżej mają charakter doprecyzowujący, czy uszczegóławiający pewne kwestie, nie zmieniają natomiast w sposób istotny dotychczasowych regulacji. Czas pokaże jak będzie wyglądało w praktyce ich stosowanie i ochrona wspólników mniejszościowych. Autor: Joanna Mizińska, adwokat
Ustawa Kodeks spółek handlowych została uchwalona 15.9.2000 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1037), weszła w życie 1.1.2001 r. Jednakże stosowanie w praktyce niektórych rozwiązań przyjętych w KSH okazało się zbyt uciążliwe dla spółek lub - przeciwnie - zbytni liberalizm spowodował konieczność szukania instrumentów ochrony dla innych Do obecnej treści Kodeksu spółek handlowych wielokrotnie zgłaszano postulaty dokładniejszego uregulowanie funkcjonowania grup spółek. Wskazywano, że przepisy powinny odzwierciedlać to, że holdingi są często traktowane z perspektywy biznesowej jako jeden organizm gospodarczy. W odpowiedzi, w dniu 1 października 2021 roku izba niższa Parlamentu będzie dyskutować nad projektem nowelizacji Kodeksu i przewiduje szereg istotnych zmian, w tym między innymi wprowadzenie przepisów dotyczących prawa grup spółek (tzw. prawo holdingowe). Projekt nowelizacji zmierza do uporządkowania struktur właścicielskich w grupach spółek i doprecyzowania zasad ich działania. Przy okazji wprowadzenia prawa holdingowego projektodawca wyposaża również rady nadzorcze w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego, a także proponuje wyeliminowanie niektórych wątpliwości podnoszonych przez przedsiębiorców i przedstawicieli doktryny. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze z proponowanych zmian w Kodeksie spółek handlowych: Wprowadzenie formalnej możliwości utworzenia grupy spółek, kierującej się wspólnym interesem – pod warunkiem podjęcia uchwały przez wspólników spółki zależnej oraz ujawnienia tej okoliczności w KRS; Umożliwienie wydawania wiążących poleceń spółkom zależnym przez spółkę dominującą. Zarząd spółki zależnej będzie miał ograniczone możliwości odmowy wykonania takiego polecenia; Wprowadzenie możliwości przymusowego wykupu udziałów wspólników mniejszościowych zależnej spółki kapitałowej (squeeze-out); Prawo wspólników mniejszościowych spółki zależnej do złożenia wniosku do sądu o wyznaczenie biegłego celem zbadania działalności grupy spółek; Odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej za szkodę związaną z wykonaniem wiążącego polecenia (po spełnieniu szczegółowych warunków); Odpowiedzialność spółki dominującej wobec wspólników lub akcjonariuszy spółki zależnej za obniżenie wartości udziału albo akcji takiego wspólnika lub akcjonariusza na skutek wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia; Odpowiedzialność spółki dominującej wobec wierzycieli spółki zależnej w wypadku bezskuteczności egzekucji wobec spółki zależnej, chyba że spółka dominująca nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia; Złagodzenie odpowiedzialności członków zarządów i rad nadzorczych wobec spółek kapitałowych – członkowie tych organów nie będą odpowiadać wobec spółki za ewentualne szkody powstałe na skutek działania w sposób lojalny wobec spółki, w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego (tzw. business judgement rule); Poszerzenie kompetencji rad nadzorczych, w tym m. in. przyznanie im uprawnień do korzystania z usług niezależnego doradcy (na koszt spółki) czy też ustanawiania specjalnych komitetów; 15 grudnia 2022 r. – ustawa z 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. poz. 2436) 19 kwietnia 2023 r. – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2023 r., P 5/19 (Dz.U. poz. 739) 15 W połowie 2021 roku czeka nas rewolucja w prawie korporacyjnym: wejdą w życie przepisy wprowadzające ramy dla funkcjonujących w Polsce grup spółek. Jest to najistotniejsza zmiana w prawie spółek od dwudziestu lat, czyli od wejścia w życie Kodeksu spółek handlowych – mówi w rozmowie z prof. Katarzyna Bilewska, partner w Zespole Postępowań Sądowych i Arbitrażu kancelarii prawnej Dentons. Holdingi, będące powszechnym elementem gospodarki, doczekają się po wielu latach, za sprawą Ministerstwa Aktywów Państwowych, które firmuje kompleksową przepisy staną się częścią Kodeksu spółek handlowych i będą odnosiły się do wszystkich spółek zarejestrowanych w Polsce, nie tylko spółek Skarbu Państwa. Co istotne, regulacja obejmie także struktury, w których spółka – matka ma siedzibę poza Polską. Nowe przepisy odnosić się będą do holdingów "formalnych", a nie faktycznych. Te ostatnie będą musiały podjąć zatem decyzję, czy utworzyć grupę spółek w sensie prawnym, czy też także: Nagłe zmiany dla firm od stycznia. "W ostatnim możliwym terminie"Holding – prawa, ale i nowe obowiązkiDecyzję, aby wejść do holdingu, spółka będzie podejmowała w formie uchwały zgromadzenia. Oznacza to, że może być ona przez wspólników mniejszościowych zaskarżona i podlegać ocenie sądu. Co więcej, fakt wejścia do holdingu będzie ujawniony w rejestrze spółki zależnej lub dominującej, co pozwoli uczestnikom obrotu uwzględnienie dodatkowych ryzyk związanych np. z transakcjami ze spółką w grupie spółek będzie oznaczać benefity, ale i nowe obowiązki względem wspólników mniejszościowych i działające w grupie będą mogły w swoich działaniach na różnych poziomach struktury holdingowej powołać się na interes grupy jako całości, np. optymalizując podział dochodów i kosztów. W rezultacie, ograniczone zostanie ryzyko członków zarządu i rady nadzorczej spółki zależnej, podejmujących decyzje gospodarcze niezgodne z interesem konkretnej spółki, lecz zgodne z interesem grupy, do której spółka należy. Jednym z instrumentów realizowania strategii grupy są wiążące polecenia, które "matka" może wydać "córce", powołując się na interes holdingu. Instrukcje będą dotyczyły prowadzenia spraw spółki, kontraktów, zatrudnienia pracowników, zarządzania płynnością itd. Powinny one wskazywać interes, którego ochronie służą, spodziewane następstwa realizacji instrukcji oraz perspektywę restytucji szkody, którą poniesie „córka” wskutek wykonania polecenia. Gdy polecenie prowadzi do trwałego obniżenia wartości akcji (udziałów) w spółce zależnej, „matka” będzie obowiązana naprawić szkodę wspólników mniejszościowych. Bezskuteczność egzekucji w spółce zależnej uruchomi natomiast odpowiedzialność holdingu wobec wierzycieli spółki- córki, którzy na skutek instrukcji holdingowych nie mogą zaspokoić swoich "nowelizacja idealna", do której nie ma żadnych uwag? Nie do Nowelizacja niestety nie określa, kto ani w jaki sposób ustala kluczowy dla struktury interes grupy, co może być okazją do nadużyć i jego doraźnego definiowania jako instrumentu służącego uzasadnieniu niepopularnych decyzji gospodarczych. Wiele będzie zatem zależało od rzetelności i odpowiedzialności osób kierujących grupą, a powodzenie nowej regulacji rozstrzygnie się w praktyce najbliższych kilku lat – mówi prof. Katarzyna jakość naszego artykułu:Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze polityczna tej regulacji jest oczywista. Pisowska władza tworzy duże holdingi państwowe, które mają wykonywać decyzje polityczne, podobnie, jak to bylo w czasach poprzedniego zbankrutowanego ustroju polityczno-gospodarczego. Ona chce mieć prawną podkładkę swoich i czemu służą te zmiany w prawie?? Nawet zawodowi księgowi nie nadążają, studia prawnicze i aplikacja polegają na kuciu na pamięć prawa które za chwilę będzie już niekatulane, co nie ma sensu, nie da się znać na wszystkim. A może to działanie celowe tych co piszą tych co "szkolą" tych co piszą komentarze itd.? Bo na pewno nie służy to ludziom i biznesowi ja wiem że prawo nie jest nauką i powinno być z uczelni wydalone jako próba wkucia prawa w całości tylko rozbite na poszczególne kierunki, finanse, budownictwo, bezpieczeństwo tip. Komu i czemu służą te zmiany w prawie?? Nawet zawodowi księgowi nie nadążają, studia prawnicze i aplikacja polegają na kuciu na pamięć prawa które za chwilę będzie już niekatulane, co nie ma sensu, nie da się znać na wszystkim. A może to działanie celowe tych co piszą tych co "szkolą" tych co piszą komentarze itd.? Bo na pewno nie służy to ludziom i biznesowi ja wiem że prawo nie jest nauką i powinno być z uczelni wydalone jako próba wkucia prawa w całości tylko rozbite na poszczególne kierunki, finanse, budownictwo, bezpieczeństwo tip.